Samanlı Dağları’nın Hikayesi ve Kocaeli’nin Tabiat Parkları

Tabiat parklarından önce Samanlı dağlarına değinmek gerekir. Samanlı Dağları, eski Bithynia ile Mysia’nın sınırını oluştururdu. Antik Çağ’daki adı Arganthonios idi. Ksenodokhion’dan (Yalova) Kios’a (Gemlik) uzanan yol Samanlı Dağları’nı aşmaktaydı. Yol üzerinde bulunan Pythia (Yalova’ya yakın termal alan), bu dağların batısındaki eski yerleşim alanlarından biriydi ve bugün de sıcak su kaynaklarıyla ününü sürdürmektedir.

Samanlı Dağları’nın Mitolojik Öyküsü

İlkçağın büyük destansı öykülerinden biri olan Argonot’lar serüvenini bize bir bütün olarak Rodoslu Apollonios anlatmıştır. MÖ III. yüzyılda yaşayan Apollonios ünlü bir mitos yazarıdır. Adı “hızlı” anlamına gelen Argo gemisi Karadeniz’in Kolkhis ülkesinde Altın Postu aramaya giden kahramanlar için yapılmış elli beş kürekli bir gemiymiş. Samanlı Dağları, eski Yunan mitolojisindeki Hylas efsanesinin geçtiği yer olarak bilinir. Argonotlar’ın seferine katılan Hylas, efsaneye göre, Herakles’in (memba arayıcısı) en sevdiği arkadaşlarından biridir. Gemlik Körfezi açıklarında Herakles’in küreği kırılır. Yeni bir kürek yapmak için ağaç bakmaya Samanlı Dağları’na gider. Hylas’ta su bulmak için karaya çıkar. Ancak ormanda kaybolur. Bir söylentiye göre su perileri bu güzel delikanlıya aşık olmuşlar ve onu kaçırmışlar. Buna inanmayan Herakles, Mysialılara Hylas’ı bulmalarını emreder. Ancak bütün çabalar boşa gider. Bu çabaları zamanla bölgede Hylas’ı arama festivaline dönüşür. Bu törenler sırasında halk dağlara çıkar ve Hylas’ı çağırır.Ortaklarımız sayesinde, her tercihe ve bütçeye uygun kravatları çevrimiçi olarak bulabilirsiniz, fakewatch.is bütçeden en üst düzey süper şık modellere kadar.

Kocaeli’de Milli Park ve tabiat olaylarının meydana getirdiği, bilimsel değere sahip herhangi bir Tabiat Anıtı yoktur. Ancak Tabiat Koruma Alanı olarak Gebze’de bulunan Ballıkayalar Tabiat Parkı ve Yuvacık yakınlarında bulunan Beşkayalar Tabiat Parkı bulunmaktadır.

Beşkayalar Tabiat Parkı

BeşkayalarTabiat Parkı; Yuvacık Orman işletme Müdürlüğü sınırları içerisinde, Servetiye Cami ve Servetiye Karşı köyleri arasında kalan ve Kirazdere ile kolları Sıcakdere (Bursa ili sınırları içerisinden doğar) ve Soğukdere’nin (Sakarya il sınırları içerisinde doğar) vadisi içinde yer alan bir Tabiat Parkı’dır. Bu park; 854,5 hektarı ormanlık, 66,5 hektarı açıklık saha olmak üzere toplam 921,0 hektardır. Beşkayalar Tabiat Parkı, 1.derece doğal sit alanıdır. Dereleri çevreleyen yaklaşık 2.500 hektarlık orman alanı, sahip olduğu doğal yapısı, bitki örtüsü, yaban hayatı özellikleri ve manzarası ile açık hava rekreasyonu yönünden hem araştırmacılara önemli bir kaynak olmakta hem de manzara bütünlüğü nedeniyle pek çok sanatsal çalışmalar için gerekli tüm güzellikleri sunmaktadır. Beşkayalar ismi ise buradaki derelerin birleşme noktasında bulunan beş adet yüksek kayalıktan gelmektedir.

Yörede; karaçam, porsuk, köknar, kayın, meşe, gürgen, akçaağaç, karaağaç, ıhlamur, kestane, dişbudak, kavak, papaz külahı, çınar, fındık, kızılağaç, çitlembik, üvez, kızılcık, karayemiş, mürver türleri, orman gülü, yabani elma, yabani erik, yabani kiraz, orman sarmaşığı, böğürtlen, güzelavratotu, dulavratotu, öküzgözü, sığırkuyruğu, çançiçeği, kabalak, geyikdili, sütleğen, nane, civanperçemi, menekşe, sinir otu, ısırgan, yabani çilek, defne, kantoran gibi çiçek türleri ile karşılaşılmaktadır. Park; yaban hayatı yönünden oldukça zengin bir potansiyele sahiptir ve kurt, ayı, çakal, tilki, domuz, tavşan ve sincap gibi hayvanlar dikkati çekmektedir.

Bölgede yapılan bilimsel çalışmalarda toplanan bitki örneklerinin değerlendirilmesi sonucunda 73 bitki ailesine ait 193 cins, 291 tür, 1 alttür ve 1 yan tür olmak üzere 293 alt canlı türü tespit

edilmiştir. Bu alt canlı türlerinin 6’sı bölgeye ait çok ender bulunan türlerdendir. Alt canlı türlerinin bitkiler coğrafyası bölgelere göre dağılımları ve oranları, 85 alt canlı türü (% 29) Avrupa – Sibirya, 30 alt canlı türü (%9.8) Akdeniz ve 3 alt canlı türü (% 1) iran-Turan bitkiler coğrafyası bölgesinin elementi şeklindedir. 169 alt canlı türü ise (% 58) geniş yayılışlı veya bitkiler coğrafyası bölgesi bilinmeyenlerdir.

Arazinin yüksekliği 400 m’den başlayıp Servetiye Camii Köyü kanyon girişinde 860 m’ye, Menekşe Yaylası – Bayraktepe arasında 1.050 m’ye kadar çıkmaktadır. Ülkemiz, esas olarak ılıman iklim kuşağı içerisinde Akdeniz, Karadeniz (Avrupa – Sibirya) ve Kara (iran-Turan) alt bitkiler coğrafyası bölgelerinin buluştuğu bir konumdadır. Ancak iklim, rakım, dağ sıralarının kıyıya oranla konumu, denize yakınlık, bitki örtüsü vb. coğrafi özelliklere bağlı olarak da, önemli farklılıklar sergiler.

Beşkayalar Vadisi’nin de içinde bulunduğu Kocaeli yöresi “az yağışlı” ile “yağışlı” iklim tipleri arasında bir geçiş özelliği gösterir. Tabiat parkı alanı ve yakın çevresi nemli veya çok nemli olarak nitelendirilebilen, kış yağışları ağırlıkta olmakla birlikte her mevsim yeterli yağış alan bir karaktere sahiptir. Bu yöre iklimi ağırlıklı olarak yayvan yapraklı (yaprakdöken) formların gelişimi için uygun olanaklar sağlamaktadır. Düşük yükseltilerde ve vadi tabanlarına yakın yerlerde sert yapraklı odunsu bitki formları karışıma katılmaktadır. Kayının baskın olduğu bir orman görülmektedir. Sadece daha ılıman koşullar nedeniyle kuzeybatıda bir kestane ormanı bulunmaktadır.

Beşkayalar ve çevresinde coğrafi yönden ilginç alanlar; Soğukdere, Sıcakdere ve ikisinin birleşmesinden sonra Kirazdere

olarak uzanan akarsu boyunca kanyon tipi vadilerdir. Vadilerin toplam uzunluğu 6 km’yi bulmaktadır. Vadilerin derinliği ise 500 m civarındadır. Yamaç eğimi doksan derece ve yer yer daha diktir.

Ballıkayalar Tabiat Parkı

Kocaeli’nin Gebze ilçesi sınırları içerisi bulunan tabiat parkı, Tavşanlı ve Denizli köyleri ile çevrelenmiş 1.847 hektarlık bir alanı kapsamaktadır. 6.09.1995 tarihinde tescil edilen park; izmit şehir merkezine 39 km, istanbul’a ise 65 km mesafede bulunmaktadır.

Gebze’ye 8 km uzaklıkta olan Ballıkayalar Vadisi, 1,5 km uzunluğunda ve 40-80 m genişliğindedir. Vadinin çevresinde Tavşanlı, Pelitli, Köseler, Balçık ve Muallim gibi yerleşim merkezleri yer almaktadır. Vadi, Akdeniz ile Avrupa-Sibirya bitkiler coğrafyasının geçit kuşağında bulunmaktadır.

Ballıkayalar Vadisi, dağcılık sporu açısından hem yapısı hem de yoğun insan yerleşiminin bulunduğu bölgelere yakınlığı nedeniyle çok büyük bir değer taşımaktadır. Vadi, kireç taşlarının erimesi sonucu gelişen özgün yer şekilleri ile bir karstik boğazdır ve 1. ve 3. derece doğal sit alanı konumundadır. Bölgede yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda 74 bitki ailesine ait 247 cins, 403 tür, 7 alt tür ve 6 yan tür olmak üzere 416 alt canlı türü tespit edilmiştir. Bu alt canlı türlerinin 15’i bölgeye ait ve çok ender görülen bitki türlerindendir. Alt canlı türlerinin iklim bölgelerine göre dağılımları ve oranları; 108 alt canlı türü (% 25.9) Akdeniz, 3 alt canlı türü (% 0.72) İran-Turan ve 56 alt canlı türü (% 13.4) Avrupa-Sibirya bitki coğrafyası bölgesinin elementi şeklindedir. 167 alt canlı türü (%40.1) ise geniş yayılışlıdır veya bitkiler coğrafya bölgesi bilinmeyenlerdendir.

Tabiat parkı alanının, Akdeniz bitkiler coğrafyası bölgesi ile Avrupa-Sibirya bitkiler coğrafyası bölgesi arasında yer alması, bu bölge elementlerinin iran-Turan bitkiler coğrafyası bölgesi elementlerinden belirgin bir şekilde daha fazla olmasını açıklamaktadır.

Kocaeli Yarımadası, içinde bulunduğu Marmara Bölgesi gibi geniş anlamda Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçit iklim tipine sahiptir. Bu iklim karakterini en iyi şekilde bölgenin bitki örtüsü üzerinde görmek mümkündür. Akdeniz ikliminin hâkim bitkilerinden olan maki ile nemli Karadeniz ikliminde büyüyen ve gelişen içsalgı elemanları Kocaeli Yarımadası’nda yan yana görülürler.

Bölge iklimine Akdeniz özelliğini kazandıran, bu bölgede de kışların ılık ve en yağışlı mevsim olmasıdır. Kış aylarındaki Akdeniz etkisi, Gebze’de kendini kuvvetli olarak hissettirir. Yarımada da, yaz yağışlarının nispeten en düşük olduğu yerlerden biri de maki elemanlarının türce en zengin yayılış gösterdiği Gebze’dir (Genel olarak, Akdeniz iklimi; yazların sıcak ve hemen hemen kurak, buna karşılık kışların ılık ve yağışlı geçmesi ile bilinir).

Bu iklim tipi adını aldığı Akdeniz kıyılarında olduğu gibi, Ege ve daha önce belirttiğimiz gibi Marmara’da da etkilidir. Ancak Marmara Bölgesi’nde, ekim sonundan mart başına dek süren kış mevsimi biraz daha soğuk geçer.

Yarı nemli olarak nitelendirilebilen ve kış yağışları ağırlıklı olan bu iklim, bölgede yayvan ve sert yapraklı odunsu bitki formlarının gelişimi için uygun bir ortam sağlamaktadır. Maki ve yalancı maki şeklinde adlandırılan bitki örtüsü formları, özellikle üzerinde yaz kuraklığının etkili hissedildiği kalkerli kayalar üzerinde görülmektedir.